بررسي توسعه منطقه ماهشهر و بندر امام خميني

منطقه ويژه اقتصادي ماهشهر ، بندر امام خميني و منطقه ويژه اقتصادي پارس جنوبي توسعه توسط صنعت گاز و پتروشيمي
مقدمه
خدواند به هرقومي علاوه برآن که نعمتهاي ضروري مورد نياز آنان را داده يک نعمت بارزي هم عطا فرموده است. مثلا در شمال کشور هواي طبيعي و مطبوع و باران و فضاي سبز و نعمت فراوان کشاورزي را عنايت مرده است بهمراه رودخانه ها و آبهاي بسيار و ذخائر موجود در آن و در جنوب اگرچه هوا گرم و سوزان است اما نفت وگاز و دريا و رودخانه ها را به آنها داده است که مايه آباداني و توسعه صنعتي و کشاورزي ايران است. در خوزستان خداوند علاوه براينکه نفت وگاز و زمين حاصلخيز ارزاني داشته، دريا و کارون و کرخه و زهره داده است که اگر بخوبي ازآنها استفاده کنيم نه تنها خوزستان بلکه قسمتي ازايران را نيز مي توانيم تغذيه نماييم، دربندر امام خميني هم که زماني دريا بوده است موقعيت خاص استراتژيکي قرار داده است که با توجه به بهره مندي از ذخائر منطقه ازقبيل دريا و آبهاي شيرين رودخانه هاي استان و دسترسي آسان به راههاي زميني – دريايي و هوايي و راه آهن و همچنين برخورداري ارزان ازذخائر گاز و نفت باعث شده است که از منحصر به فردترين مناطق جهت سرمايه گذاري در زمينه صنعت پتروشيمي و نفت باشد.
موقعيت جغرافيايي- سياسي
بخش بندر امام از نظر تقسيمات کشوري بزرگترين و مهمترين بخش شهرستان ماهشهر است که در استان خوزستان واقع شده است و داراي وسعتي بالغ بر 22150هکتار است که درمنتهي اليه شمال غربي خليج فارس در ۴۹ درجه و 56 دقيقه طول شرقي و 30 درجه عرض شمالي و 39 دقيقه عرض شمالي از مختصات جغرافيايي واقع شده است داراي حريم مصوب در سال 76 و تاييد شده شوراي شهر درسال 79 مي باشد. درجنوب شرقي مرکز استان(اهواز) قرار دارد. فاصله آن تا اهواز ازطريق جاده ماهشهر 175کيلومتر و از طريق جاده اختصاصي سازمان آب و برق 80 کيلومتر مي باشد و تا تهران 917 کيلومتر فاصله دارد.
بندر امام خميني در 75 کيلومتري آبادان 45 کيلومتري شادگان و 10 کيلومتري ماهشهر قرار گرفته است.
بندر امام بعد از اهواز در استان خوزستان از بيشترين موقعيت اقتصادي – صنعتي بويژه صنايع پتروشيمي کشور در آن قرار دارد و درآمد مالياتي آن به تنهايي برابر سه استان کشور است.
بندر امام خميني از معدود شهرهاي جديد استان مي باشدمي باشد که از طرح جامع و تفضيلي برخوردار است که بافت شهرسازي آن بر اساس اصول معماري و مهندسي بنا شده است و داراي بلوارها و خابانهاي وسيع و کوچه هاي مختلف با دسترسيهاي مناسب مي باشد.
بندر امام تنها بخش کشور است که شوراي شهر آن برابر شهرستان مي باشد. در صورتي که بسياري از شهرستانها (مثل: شادگان و رامهرز) شوراي شهر آنها 5 نفره مي باشد در قسمت ديگر بندر، صنايع عظيم پتروشيمي، مجتمع بندري، کارخانجات، صنايع گونگون، شرکتهاي مختلف کشتيراني، اداره شيلات پايانه حمل ونقل، شرکتهايکشتي سازي، منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي کشتيراني خط جنوب صنايع آلومينيوم تاسيسات صنايع فولاد سيلوي 75 هزارتني غلات و دهها شرکت کوچک وبزرگ تجاري است که از پليس راه به بعد درضلع جنوبي واقه شده اند.
اين شهر يک از ممتازترين شهرهاي کشور است که روبه روز درحال توسعه و گسترش مي باشد.
گذشته بندر امام
تاريخ بندر امام برمي گردد به زماني که بنام خور موسي شناسايي شد در آنزمان کل منطقه را آب دريا فراگرفته بود و هيچ گونه سکنه اي نداشته است، حدود سال 1300. اما بتدريج که اولين اسکله چوبي ساخته شد و راه آهن آمد به مرکزي جهت تخليه و بارگيري الاهاي مازاد بر خرمشهر تبديل شد و درواقع بخش 9 خرمشهر محسوب گرديد.
در18 آذر سال 1307 اولين کشتي در بندر پهلو گرفت، و در 16 دي ماه سال 1307 راه آهن جنوب افتتاح گرديد و به تدريج اسکله هاي آن افزايش يافت و با آمدن و افتتاح پتروشيمي رازي در سال 1349 رشد و فعاليت بيشتر شد. در سال 1352 اهالي بندر بعلت توسعه مجتمع بندري و صنايع پتروشيمي به سربندر انتقال داده شدند.
جمعيت بندر امام تا قبل از انقلاب حدود 30000 نفر بود اما بعد از انقلاب بويژه جنگ تحميلي بعلت آمدن مهاجرين از آبادان و خرمشهر جمعيت آن به بيش از 100000 نفر رسيد، بعد ازپايان جنگ جمعيت شهر رو به نقصان نهاد و به حدود 70000 نفر رسيد اما بتدريج با ايجاد منطقه ويژه پتروشيمي جمعيت آن رو به افزايش سريع نهاد.
در سال 1336 بين ماهشهر و بندر امام و آبادان جاده احداث شد، درآن موقع در بندر چهار ميوه فروشي، چند مغازه خوار و بار، يک مطب پزشکي و چهار کافه و دو سلماني و سه تا نانوايي و يک حمام و يک کله پزي و يک عطاري و يک پمپ بنزين وجود داشت با آمدن آب لوله 40 اينچ دار خوين به پتروشيمي رازي بندر جان تازه اي گرفت و شهر رونق چشمگيري يافت از همين لوله آب به ماهشهر و ساير شهرهاي اطراف نيز داده شد.

توسعه پتروشيمي در منطقه
در هر منطقه اي يکسري از عوامل باعث پيشرفت و توسعه صنعتي- اجتماعي و فرهنگي و آباداني آن منطقه مي باشد گاهي بخاطر وجود منابع و ذخائر زيرزميني گاهي بعلت وجو آب فراوان و جاده و راه آهن گاهي بخاطر احداث کارخانجات توليدي، زماني بدليل موقعيت خاص استراتژيکي و دسترسيهاي مناسبکه همه اين عوامل در اين منطقه وجود دارد و به علت وجود همين نعمتها است که منطقه بندر ماهشهر – بندر امام- جراحي داراي آينده اي روشن و درخشان مي باشد و روز بروز برتوسعه و پيشرفت آن افزوده مي شود. رشد و توسعه در بندر امام مرهون خور موسي است که به عنوان يکي از بهترين آبراههاي ملي و بين المللي است که بعلت دارابودن ويژگيهاي خاص آبراهي و اکولوژيکي مورد توجه مسئولين وقت کشور قرار گرفت و به عنوان عقبه خرمشهر آن را به صورت بندري کم هزينه مطرح کردند تا واردات بعلت نزديکي به مرکز کشور و پائين بودن نرخ حمل به تهران مورد توجه جدي قرار بگيرد به همين خاطر سازمان بنادر با ايجاد اسکله هاي تخليه و بارگيري و تاسيسات وامکانات جنبي آن و احداث منازل و امکانات رفاهي زمينه ساخت يک شهر جديد و مدرن را فراهم آورد که با آمدن راه آهن اين ايده تحقق عيني يافت و شهر بندر امام بوجود آمد، که با احداث پتروشيمي رازي و فارابي اگر چه انتظار مي رفت که اين مجتمع ها منازل مسکوني و رفاهي خود را در سربندر ايجاد نمايند اما به منطقه ماهشهر رفته و با احداث منازل شرکتي و خدمات رفاهي و بهداشتي و آموزشي و فرهنگي خود موجبات رشد و توسعه روز افزون ماهشهر را فراهم آوردند و در واقع رشد و شکوفايي فعلي ماهشهر مديون وجود پتروشيمي هاي رازي، فارابي و سپس بندر امام مي باشد.
مزايا و مضرات احداث يک کارخانه
در اثر احداث يک کارخانه در حريم هر شهري منافع بسياري عايد آن شهر مي شود که يکي از آنها رونق و آباداني صنعتي و مسکوني و تجاري آن منطقه و در عين حال کم کردن بيکاري و ايجاد اشتغال در آن حومه است چه بطور مستقيم چه غير مستقيم.
همانطوري که احداث کارخانه مزاريا و منافعي براي هر محل دارد اگر يک سري نکات ايمني و زيست محيطي و بهداشتي رعايت نگردد اين منافع در دراز مدت به ضررهاي کلان منجر خواهد شد که ازآن جمله مي توان آلودگي ناشي از گازها و سموم وگرد و غبارهاي حاصل ازآن کارخانه را نام برد، همچننين فاضلاب و پسابهاي صنعتي آن نيز اگر تصيفيه نشود و گندزدايي نگردد موجب آلودگي آبهاي آن منطقه و در نتيجه از بين رفتن موجودات زنده آبزي و پزمردگي و د رنهايت ازبين رفتن گياهان آن محل مي شود.
صنايع پتروشيمي در بندر امام د رطرحهاي خود آنطور که مي گويند با استفاده از فيلترها و حوضچه هاي مخصوص پسابهاي مربوطه را تصفيه و پس از رفع آلودگي در دريا رها مي نمايد و درخصوص گازهاي توليدي هم با کارگذاري فيلترها و دستگاههاي مخصوص مانع از پخش گازها وسموم شيميايي در منطقه مي شوند و درعين حال با کاشتن گياهان مختلف و گازها و سموم شيميايي در منطقه مي شوند و درعين حال با کاشتن گياهان مختلف و سازگار و سموم شيميايي در منطقه مي شوند و ردعين حال با کاشتن گياهان مختلف و سازگار با منطقه و ايجاد فضاهاي سبز وسيع وگسترده در اطراف کارخاه ها و شهر بندر امام مانه ازايجاد آلودگي و در نتيجه تصفيه هواي محل مي شوند.

شرکت پتروشيمي فارابي
شرکت پتروشيمي فارابي با وسعت 15 هکتار در ضلع خليج فارس در بندرامام خميني و ردهمسايگي مجتمع هاي عظيم پتروشيمي بندر امام ، رازي و منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي واقع است.

تاريخچه ونوع فعاليت
هدف از ايجاد پتروشيمي فارابي، توليد روغن دي اکتيل فتالات و انيدريد فتاليک جهت رفع نياز صنايع پلاستيک و رنگ سازي است. بهره برداري آزمايشي در شهريور ماه 1355 با موفقيت انجام شد.
اين شرکت در راستاي خصوصي سازي صنايع در سال 1374 از سهامي خاص به عام تغيير نان يافت و پس از عزضه سهام آن به عموم از سال 1375 در سازمان بورس اورلق بهادار پذيرفته شد. توليدات شرکت پتروشيمي فارابي، نياز بيش از 800 شرکت توليدي از جمله رنگ و رزين سازي ها، کفش سازي ها و کليه صنايع پلاستيک و انواع شيلنگ و لوله خرطومي در سطح کشور تامين مينمايد .
شرح فرايند
مجتمع پتروشيمي فارابي داراي سه واحد توليدي و واحدهاي جانبي مي باشد:
واحد انيدريک فتاليک مايع
واحد D.O.P
واحد انيدريک فتاليک پرک
پتروشيمي رازي
مجتمع پتروشيمي رازي يکي از عظيم ترين کارخانه هاي توليد کودهاي ازته و فسفاته و مواد شيميايي کشور مي باشد اولين فاز واحدهاي اين مجتمع در سال 1349 به دنبال عمليات ساختماني چهارساله به بهره برداري رسيد. به عليت قدمت واحدها و صدمات وارده جنگ تحميلي ظرفت قابل حصول به ميزان 2400000 تن رسيد. انتظار است با تکميل پروژه هاي در دست اجرا واحدهاي توليدي به ظرفيت بيش از 3000000 سه ميليون تن در سال برسد.
موقعيت جغرافيايي
مجتمع در زميني به مساحت 100 هکتار و در منطقه بندر امام خميني واقع در شمال شرقي خور موسي، در 66 کيلومتري از مدخل ورودي خليج فارس و در شمالي ترين بخش اين خليج قرار دارد.
معرفي واحدهاي مجتمع پتروشيمي
واحد جذب آب و گاز رساني مسجد سليمان
واحد تفکيک مايعات گازي
واحدهاي تصفيه گاز
واحدتوليد گوگرد
واحد توليد اسيد سولفوريک
واحد توليد اسيد فسفريک
واحدهاي توليد دي آمونيم فسفات و کود مخلوط

نگاهي به مجتمع پتروشيمي بندر امام
موقعيت جغرافيايي
اين مجتمع با توليد سي نوع محصول مختلف و ظرفيت کل 1/7 ميليون تن در سال در نوع خود خاورميانه بي نظير است و ردزميني به مساحت 270 هکتار در ضلع شمال غربي خليج فارس و در 160 کيلومتري جنوب شرقي اهواز و 84 کيلومتري شرق آبادان در منطقه بندرامام خميني قرار دارد.

قرار دادمشارکت اوليه
در ارديبهشت ماه 1352 قرار داد مشارکتي بين شرکت ملي صنايع پتروشيمي ايران و پنج شرکت ژاپني با نمايندگي شرکت ميتسوبيشي و شرکا منعقد و تحت عنوان شرکت سهامي پتروشيمي ايران ژاپن ) IJPC ( نامگذاري گرديد.
هدف شرکت، توليد و ذخيره حمل و نقل و بازاريابي، صدور الفين ها، پلي الفين ها ، اروماتيکها و ساير فراورده هاي پتروشيمي بوده است .
نحوه مشارکت بطور کلي بين طرفين قرار داد، مساوي ذکرشده و اعتبار آن براي مدت سي سال از تاريخ اجرا، و تابعيت شرکت، ايراني پيش بيني شده بود.
ساختار مديريت پتروشيمي بندر امام
در راستاي ايجاد مديريت غير تمرکز و به منظور نيل به بهره وري بيشتر و امان بهره گيري مطلوب از توانمنديهاي موجود طرح تقسيم اداره مجتمع بين چند شرکت مستقل فرعي، شروع و از سال 1379 و از 1/1/80 بطور رسمسفعال گرديد .
شرکت هاي مستقل فرعي پتروشيمي بندر امام :
شرکت هاي مستقل فرعي عبارتند از :
شرکت فراورش پتروشيمي بندر امام
شرکت بسپاران پتروشيمي بندر امام
شرکت کيميا پتروشيمي بندر امام
شرکت آب نيرو پتروشيمي بندر امام
شرکت خوارزمي پتروشيمي بندر امام

فراز و نشيبهاي اجراي طرح:
کارهاي مقدماتي اجراي طرح نظير خاکريزي، تسطيح زمين، شمع کوبي، ايجاد ساختمان هاي موقت ايجاد تاسيسات آب و برق اسکله از اوايل 1353 به تدريج آغاز گرديد.
عمليات ساختمان واحدهاي اصلي طرح که از سال 1355 آغاز شده بود. در اسفند ماه 1357 پس از پيروزي انقلاب اسلامي د رحاليکه 73 درصد پيشرفت نموده متوقف گرديد.
در سال 1358 اقداماتي جهت شروع مجدد کارها لنجام گرفت ولي با وقوع جنگ تحميلي در مهرماه 1359 و متعاقب آن خروج پيمانکاران ژاپني از ايران، عمليات ساختماني شرکت ملي صنايع پتروشيمي مذاکرات متعددي جهت ادامه و تکميل طرح با شرکاي ژاپني به بهانه اقتصادي نبودن طرح از ادامه کار خودداري و در پي آن قرارداد مفارقت بين طرفين در مهرماه سال 1368 به امضاء رسيد و بدين ترتيب کليه سهام آن به شرکت ملي صنايع پتروشيمي انتقال داده شده . نام شرکت پتروشيمي ايران و ژاپن (IJPC ) به شرکت سهامي پتروشيمي بندر امام ( BIPC) تغيير يافت .

منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي
منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي درمحدوده اي به وسعت 2000 هکتار درجنوب غربي ايران و در ساحل خليج فارس واقع در شهرستان ماهشهر بخش بندر امام خميني قرار دارد. اين منطقه با توجه به موقعيت طبيعي و جغرافيايي و همچنين برخوردار از تسهيلات قانوني مناطق ويژه به منظور توسعه و صنعت و تجارت، بالاخص صنايع پتروشيمي و صنايع پائين دستي آن، تامين منافع اقتصادي و اجتماعي گرديده است از نظر موقعيت جغرافيايي منطقه از طريق بندر امام به آبهاي آزاد بين المللي و از طريق راه آهن سراسري به ترکيه، اروپا و آسياي مرکزي دسترسي دارد اين منطقه به عنوان بخشي از استان خوزستان و همجواري با مجتمعهاي عظيم پتروشيمي بندرامام ، رازي و فارابي همانند يک گلوگاه استراتژيک در مناطق نفت و گاز ايران عمل کرده و دستيابي به منابع نفت و گاز و مواد اوليه و خوراک واحدهاي صنعتي را بيش از پيش تسهيل مي نمايد. در اين راست سازمان منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي جهت مديريت و تحقق بخشيده به توسعه فعاليتها ي صنعتي و اقتصادي در منطقه از جمله صنايع پتروشيمي به عنوان زير مجموعه از شرکت ملي صنايع پتروشيمي، فعاليتهاي خود را بر اساس مصوبه شوراي عالي منطقه آزاد تجاري – صنعتي کشور در سال 1376 آغاز کرده است و از سرمايه گذاران داخلي و خارجي به منظورسرمايه گذاري در اين منطقه مهم اقتصادي دعوت بعمل مي آورد.

اهداف
·        توسعه تکنولوژي و بهبود فرايند توليدي طرحهاي سرمايه گذار ي در جهت گسترش فن آوري، توسعه صنعتي بالاخص صنعت پتروشيمي
·                    تکميل زنجيره توليد برصنايع پائين دستي پتروشيمي
·                    بهره گيري و استفاده از نهادها و عومل توليد داخلي و تعامل با بخشهاي توليد کشور
·                    تشکيل سرمايه انساني در رده هاي مختلف نيروي کار
·                    توسعه اقتصادي و اجتماعي منطقه، با تکيه بر توسعه پايدار و عدم تخريب محيط زيست

مزايا و تسهيلات منطقه
سرمايه گذاريها در بخش صنعتي از معافيت مالياتي به مدت 4تا 8 سال برخوردار مي باشد.
کالاهايي که به منظور توليد و ارائه خدمات مورد نياز منطقه از خارج از کشور وارد منطقه مي شوند و اشمول مقررات عمومي صادرات و واردات کشور مستثني خواهند بود.
ورود کالاهايي توليد شده در منطقه به داخل کشور به ميزان ارزش افزوده بودن هرگونه محدوديتي مجاز بوده و نيازي به ثبت سفارش و گشايش اعتبار نخواهد داشت.

امکانات منطقه ويژه اقتصادي
راههاي زميني، حمل ونقل دريايي، حمل ونقل هوايي، شبکه راه آهن سراسري، حمل ونقل هوايي، امکانات اقامتي و درماني، آموزش و … .
اجراي طرحهاي صنعتي در منطقه ويژه پتروشيمي توسط شرکتهاي زير انجام مي شود:
پتروشيمي اميرکبير، پتروشيمي اروند، پتروشيمي بوعلي سينا، پتروشيمي فجر، پتروشيمي فن آوران، پتروشيمي رجال، پتروشيمي تندگويان، پتروشيمي خوزستان.

همانگونه که مي بينييد صنعت پتروشيمي توسعه عظيمي را در ناحيه از استان خوزستان(بندرامام و ماهشهر) باعث شده است که اين مورد مي تواند به عنوان يک نمونه موفق جهت الگو برداري جهت توسعه مناطق توسط صنايع مختلف باشد.

منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس
مقدمه
منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس به لحاظ جغرافيايي در حوزهاي قرار گرفته که مزاياي قابل توجهي دارد، از جمله كمترين فاصله ممكن با ميدان گاز پارس جنوبي، وجود فرودگاهي كه در زمان ساخت وساز ميتواند سرويس مناسبي به عنوان فرودگاه بين المللي استقرار يابد، دسترسي مستقيم به آب دريا، عمق مناسب سواحل ازنظر بندري ،برخورداري از شبكه هاي تاسيسات زيرساختي شريان هاي ارتباطي فرامنطقه اي، وجود نيروي كار بالقوه در شهرها و روستاهاي اطراف ،طبيعت سرسبز وچشم انداز هاي طبيعي زيبا و…
موقعيت مکاني
اين منطقه در شرق استان بو شهر در حاشيه خليج فارس در 300 كيلومتري شرق بندر بوشهر570 كيلومتري غرب بندر عباس واقع است(همجواري استان بوشهر با استان ها از شمال به فارس، از شرق به هرمزگان و از غرب به خوزستان كهكيلويه و بويراحمد) و حدود 100 كيلومتر باحوزه گاز پارس جنوبي كه درميان خليج فارس واقع شده (دنباله حوزه گنبد شمالي قطر ) فاصله دارد.
وسعت منطقه
محدوده منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس براساس مصوبه هيات وزيران وشوراي عالي مناطق آزاد تجاري / صنعتي به اين شرح تعيين گرديده است : ازغرب به روستاي شيرينو ،ازجنوب به خليج فارس، ازشمال به دامنه ادامه سلسه جبال زاگرس وازشرق به روستاي چاه مبارك . اين محدوده طبق مصوبه هيئت محترم وزيران 10000 هكتار بوده كه براساس استانداردها تفكيك ميگردد.

توسعه منطقه ويژه
با توجه به پتانسيل هاي اين منطقه، كمبود اراضي مناسب و لزوم توسعه صنايع بالادست نفت وگاز (با دسترسي مناسب به دريا ) درمحدوده منطقه ويژه و همچنين قرار داشتن مكان فعلي روستاهاي نخل تقي و عسلويه در محدوده اي با خطر سنجي بالا ، عدم دسترسي مناسب به شريان هاي پيرامون منطقه و نيز نامناسب بودن مكان فرودگاه نظامي فعلي ( خطر سنجي بالا در همجواري با صنايع بالا دست، عدم امكان استفاده بهينه اهالي منطقه از آن) درنظراست در آينده نزديك نسبت به جابجايي فرودگاه وروستاهاي نخل تقي وعسلويه سايت نيروهاي نظامي به مكانهاي مناسب و استفاده از اراضي فوق به عنوا ن توسعه صنايع بالا دست اقدام شود
ضمنا با توجه به لزوم استقرار واحدهاي مايع سازي گاز( DME,GTL,LNG ) در منطقه وعطف به مسائل ايمني و حريم و فاصله لازم اين واحد ها از ديگر واحد هاي صنعتي ، زميني ساحلي به وسعت تقريبي 2000 هكتار واقع در 20 كيلو متري غرب منطقه جهت استقرار واحد هاي فوق پيش بيني شده است.
بعد ازاتمام دوران جنگ تحميلي دولت دست به بازسازي و احيا مناطق جنوبي جنگ زده کشور از طريق استفاده از منابع سرشار نفت در اين منطقهها زد و با نياز سنجي اين مناطق دستورالعملهاي خود را در قالب برنامههاي چهارگانه توسعه اقتصادي- اجتماعي- فرهنگي و سياسي تدوين کرد.
دولت براي دستيابي به اهداف توسعهاي خود دراين مناطق از ابتدا شروع به استفاده از صنعت نفت و گسترش طرحهاي دراين زمينه نمود.
در اين خصوص بويژه در دوران 8 ساله گذشته عمليات اکتشاف و استخراج چاههاي نفت و گاز و احداث و توسعه پالايشگاههاي گاز از طريق عقد قراردادهاي مشترک داخلي و خارجي بطور فزاينده اي گسترش يافته است
عمليات پروژهاي گاز درمنطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس بطور جدي زماني آغاز گشت که در سال 1376 توسط هيئت دولت وقت ضمن يک چرخش بموقع و اساسي در تصميم گيري ها اولويت سرمايه گذاريها دربخش نفت و گاز به مخازن مشترک تعلق گرفته و بدين ترتيب منابع مشترک گازي پارس جنوبي با مولفه هايي شامل بزرگترين ميدان گازي جهان – سهم 9 درصدي از ذخائر گاز دنيا معادل 14تريليون متر مکعب که 50 درصد کل ذخائر شناخته گاز در ايران ميباشد همراه با حدود 17 ميليارد بشكه ميعانات گازي و 5 ميليارد بشكه نفت, بعنوان ارزشمندترين گزينه جهت استخراج – پالايش – مصرف و صادرات منظور ولذا دولت وقت با اعزام سرمايه – امکانات – نيروي انساني جوان و آموزش ديده و تهيه تشکيلات سازماني بهره برداري از اين مخازن را آغاز نمود.

منطقه گازي پارس جنوبي حوزه مشترکي است با کشور ساحلي قطر که از سال ميلادي1992 ( شمسي 1371) و بتدريج اقدام به احداث تاسيسات استخراج – پالايش – مايع سازي (LNG ) و قراردادهايي جهت صدور LNG با کشورهاي ژاپن – کره جنوبي و امريکا منعقد نمود . منابع نفت کشور کوچک قطر در مقايسه جهاني در حد متوسط ارزيابي ميگردد ولي از نظر منابع گاز در دنيا رتبه سوم را بعد روسيه و جمهوري اسلامي ايران دارا ميباشد از اين رو کشور کوچک قطر مصمم گرديد بلافاصله بعد از کشف ميدان گازي گنبد شمالي (پارس جنوبي ) و اطلاع از ظرفيت برآورد شده با تدوين برنا مههايي و انجام اقداماتي ، آينده و شالوده اقتصاد خود را بر توسعه صنعت گاز استوار نمايد.. قطر تاكنون در قالب قراردادهاى مختلف بيش از ۳۰ ميليارد دلار در اين ميدان سرمايه گذارى كرده و تا ده سال آينده حجم اين سرمايه گذارى ها به ۶۰ ميلياد دلار نيز ميرساند . و بدين لحاظ دست اندرکاران کشورمان با تعيين اولويت در سياست نفت و گاز بلافاصله پروژه گاز پارس جنوبي را مقدمتا در 12 فاز در دستور کار قرار دادند که در يک تجديد نظر به 18فاز و بتدريج تا 25 فاز نيز تعريف گرديد و اقدامات لازم بسرعت به اجرا در آمد و طي 5 سال 5 فاز از آن رسما مورد افتتاح و بهره برداري قرار گرفته و اکنون نيز 8 فاز ديگر در دست عمليات ميباشد . وسعت ظرفيت و اهميت بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي و مزيتهاي بالقوه راه اندازي بموقع مراحل توسعه از هر نظر براي کارشناسان و دست اندرکاران کشور اعم از نظام و دولت و مجلس چون روز روشن است تا آنجائيکه در طول برنامه چهارم توسعه مبلغ 76 هزار ميليارد تومان جهت سرمايه گذاري در حيطه صنعت نفت و 20 هزار ميليارد تومان از آن خصوصآ در بخش گاز تخصيص يابد، تا يکي از اهداف سياست تامين و تعديل سوخت کشور يعني ارتقاء سهم مصرفي گاز در سبد انرژي از 57 درصدکنوني به 69 درصد درپايان برنامه چهارم توسعه محقق گردد. هزينه سرمايه گذاري جهت مطالعه – طراحي – ساخت و رساندن به نقطه توليددر هريک از فازهاي مستقر درپارس جنوبي حدودآ يک ميليارد دلار و مدت زمان سه سال از زمان شروع عمليات ساختماني بطول ميانجامد در حالي که درآمد سالانه حاصل از مصرف و صادرات فرآورده هاي آن به حدود1تا 5/1 ميليارد دلار بالغ خواهد گرديدکه بروشني حاكي از تضمين و بازگشت سرمايه در اولين سال توليد ميباشد.

پتروشيمي منطقه ويژه اقتصادي پارس جنوبي
صنعت پتروشيمي به عنوان يکي از منابع تامين نيازهاي بسياري از صنايع داخلي، توليد و صدور فرآوردههاي پتروشيمي، منبع مهم ارزآوري و اشتغال زايي براي کشور، از جايگاه ويژهاي برخوردار است.
بر اين اساس درچارچوب برنامه سوم توسعه اقتصادي کشور، طرحهاي متعدد پتروشيمي در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس جنوبي به اجرا درآمد که تا تير ماه 1381 موفق به جذب 3 هزار و 410 نفرنيروي کار انساني شده استو اين روند روبه رشد همچنان ادامه دارد.
با توجه به فراهم بودن مواد اوليه توليد شده صنايع پائين دستي پتروشيمي، جايگاهي به وسعت يک هزار هکتار براي استقرار و توسعه صنايع پائين دستي از جمله پليمرها، لاستيک- پلاستيک، الياف مصنوعي و نساجي، روغنهاي صنعتي، رزينها و چسبها، رنگها و پوششهاي حفاظتي، سموم دفع آفات، شويندههاي بهداشتي و کودهاي شيميايي در نظرگرفته شده است.
شرکت سهامي پتروشيمي پارس مجري طرحهاي استحصال اتان، اتيل، بنزن، استايرن منومر و پلي استايرن است که در زميني به مساحت 23 هکتار احداث شده است.
خوراک پتروشيمي پارس، گاز طبيعي، بنزن و اتيلن است که تمامي از منطقه پارس جنوبي تهيه ميشوند.
پتروشيمي جم يکي ديگر از مجتمعهاي پتروشيمي منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس است که احداث آن از سال 1379 در زميني به مساحت 77 هکتار آغاز شده و در حال توسعه است.
شرکت سهامي پتروشيمي زاگرس مجري طرح متانول چهارم نيز در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس است، احداث اين واحد که تمام سهام آن متعلق به شرکت ملي صنايع پتروشيمي ايران است از سال 1380 آغاز شده است.
پتروشيمي بروزيه به عنوان مجري طرح آرومايتک چهارم يکي ديگر از مجتمعهاي پتروشيمي درمنطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس است که اجراي آن از نيمه دوم سال 1379 آغاز شده است. شرکت پتروشيمي مبين نيز از جمله مجتمعهاي اين منطقه اقتصادي به شمار ميآيد که اين شرکت تامين برق، مخابرات، گاز ازت، اکسيژن، هواي فشرده، آب شيرين، آب بدون املاح، آب خنک کننده، تجهيزات مجتمعها، دفع فاضلابهاي صنعتي طرحهاي پتروشيمي مستقر در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس را بر عهده دارد، همچنين توزيع گاز سوخت، گاز خوراک و نقل و انتقال محصولت ميان توليدي بين مجتمعها به بندر و ايجاد تاسيسات بارگيري مواد پتروشيمي در بندر را شرکت پتروشيمي مبين انجام ميدهد.
پروژه آب شيرين کن اصلي، احداث بندر پتروشيمي پارس(اسکله و موج شکن) و مهمانسراهاي در اين منطقه، شهرک مسکوني کارکنان پتروشيمي جم از ديگر طرحهاي شرکت کلي پتروشيمي ايران در منطقه ويژه اقتصادي پارس به شمار ميآيد.
از مهم ترين آثار جانبي طرح توسعه منطقه پارس جنوبي، رفع محروميت و فقر زدايي منطقه و ايجاد فعاليت هاي خدماتي از جمله هتل داري، حمل و نقل و تعميرات است که با حمايت صنعت گاز_پتروشيمي محقق شده است.
علاوه بر اين ايجاد و توسعه زير بناها شامل احداث فرودگاه و شبکه راهها، شهرسازي، ارتباطات شبکه برق و حتي تاسيس بانکها نيز از جمله مواردي هستند رونق و ايجاد اشتغال در منطقه باعث شدهاند.
موارد ذکر شده نشان مي دهد که چگونه با يک برنامه ريزي اصولي و با بهره گيري از پتانسيل مناطق در توسعه يک صنعت مي توان منطقه را در ابعاد گوناگون گسترش داد به طوري که آن را به يکي از مهمترين قسمتهاي کشور به لحاظ اقتصادي تبديل کرد.

ضميمه 1.
مزيتها و فرصتهاي توسعه استان مازندران در ارتباط با SMEs و خوشههاي صنعتي وابسته به پتروشيمي
مزيت هايي که در استان مازندران وجود داشته و در اين طرح مورد توجه قرار گرفته است شامل موارد ذيل مي باشد:
1- اين استان به عنوان قطب کشاورزيشناخته ميشود، استان مازندران رد توليد بسياري از محصولات کشاورزي همچون برنج سفيد، مرکبات، کيوي، گوشت قرمز، پرورش گل و گياه داراي رتبههاي برتر در کشور ميباشد.
2- استان مازندران داراي بالاترين ميزان گردشگر در کشور است، ايين مسئله علاوه بر مزيت مستقيم گردشگري و صنايع وابسته به آن، ميتواند مزاياي و مشکلات ديگري را به طور غير مستقيم ايجاد نمايد که در صورت نگاه درست به آن ميتوان اين معايب را به مزيت تبديل نمود. بنابر پيش بيينيها، ميان گردشگر استان مازندران در سال کنوني (1385) برابر 15 ميليون نفر خواهد بود.
3- تراکم بالاي جمعيتي استان و نوع پراکندگي و چينش آن امکان ايجاد و توسعه SME ها و خوشه هاي صنعتي را فراهم کرده است. در اين استان دهکدههاي فراوان با جمعيت کم يا متوسط وجود دار و از طرفي هر ساله قبولي افراد و جوانان روستايي در دانشگاهها افزايش مييابد و جمعيت متخصص آن را افزايش ميدهد، در اين رابطه ميتوان از تجربه ايتاليا استفاده کرد که به مرور زمان و با تشکيل خوشه صنعتي متناسب با مزيتهاي محيطي رد جوار دهکدههاي کشاورزي، آنها را به دهکدههاي صنعتي تبديل نموده است و رد عين اينکه موجب ترقي آن گشته، ارزش افزوده بالايي ايجاد کرده است، اين مدل توسعه صنعتي از مهاجرت افراد دهکده به مراکز شهري جلوگيري کرده و به نوعي افراد متخصص را از مراکز شهري به اين مراکز سوق داده است.
اين مسئله با توجه به نرخ روبه رشد قبولي جوانان روستايي در دانشگاهها و کسب تخصص-هاي بالا ميتواند حتي اين افراد را به جاي مهاجرت و اقامت در شهرهاي بزرگ متمايل به بازگشت به محل سکونت اول بنمايد. اين مسئله گرچه مشکل مينمايد ولي در صورتي که اجرا شور مشکل مهاجرت و مشکلات ناشي از آن نيز برداشته شده و موجب از بين رفتن نگاه برتر به زندگي شهري و کاهش فاصله طبقاتي ميان شهر و روستا ميگردد.
4- نزديکي به مرکز کشور به عنوان يک بازار مصرف عمده و بزرگ سبب شده است تا به نوعي تضمين جهت فروش عرگونه محصول فراهم کند و همجواري با درياي خزر و کشورهاي حاشيه آن سبب گشته است که علاوه بر امکان کبادلات دريايي، بتوان کشورهاي آسياي ميانه و حتي اروپا را به عنوان بازار هدف کالاها و خدمات توليدي انتخاب کرد و از سوي ديگر توسعه محصولات متناسب با دريا را مدنظر قرار داد.
5- اين استان داراي انواع ارتباطات زميني(جادهاي و ريلي) هوايي و دريايي ميباشد که گرچه در بعضي قسمتها همچون جادهاي و ريلي ضعفهايي وجود دارد ولي وجود آن بسياري ا زمشکلات ارتباطات و حمل ونقل را رفع کرده است که يک قوت اساسي ميباشد.
6- ميزان ارزش خوردگي در جهان به طور متوسط 6 درصد درآمد ناخالص ملي کشورها را شامل ميشود. يکي از عوامل عمده و اساسي خوردگي رطوبت ميباشد، د راستان مازندران به دليل رطوبت بالاي جو و از طرفي وجود درياي خزر، مسئله خوردگي بسيار تشديد ميگردد. جهت مبارزه با اين امر بسته به نوع شرايط و نوع خوردگي، روشهاي گوناگوني استفاده ميشود يکي از اين روشها در جاهاي مرطوب و دريا استفاده از موادي مانند کامپوزيت ميباشد .
اين مواد داراي استحکام بالا در عين سبکي مقاومت در برابر عوامل جوي و محيط زيستي و عدم خوردگي به علت رطوبت و آب ميباشد.
امروزه اين مواد از پيشرفته ترين صنايع همچون هوافضا و نظامي تا ابتدايي ترين صنايع همچون ساخت قايق ماهيگيري بکار ميرود. مسئله قابل توجه در خصوص مزيت کامپوزيتهاي پليمري دوام و مقاومت آن در محيطهاي مرطوب دريا همچون استان مازندران ميباشد اين مسئله با توجه به امکان صادرات محصولات و نياز به اين گونه محصولات در منطقه داراي مزيت ميباشد از طرف ديگر يک بازار بسيار مناسب آن مرکز کشور و در صنايع خودروسازي ميباشد.

افتخارات

برنامه های راهبردی

سوابق اجرایی

زندگینامه

بررسي توسعه منطقه ماهشهر و بندر امام خميني